Położenie administracyjne

Sytuacja zmieniła się dopiero w 1772 roku, kiedy po I rozbiorze południowe tereny Rzeczypospolitej, obejmujące południową część województw krakowskiego i sandomierskiego, całe województwo ruskie oraz część województw bełzkiego i podolskiego, weszły w skład Austrii. Habsburgowie, chcąc podkreślić swe rzekome prawa do tych terenów, nadali im nazwę Królestwo Galicji i Lodomerii, nawiązującą do istniejących tu w XIII wieku księstw halickiego i włodzimierskiego oraz ich związków z koroną węgierską. Znieśli także dawny podział na województwa i ziemie. Na czele kraju stanął gubernator, któremu podlegało Gubernium, jako rząd krajowy, z siedzibą we Lwowie. W 1773 roku Galicję podzielono na 6 cyrkułów, a te na 59 dystryktów. W dystryktach wyodrębniono państwa prywatne, dominia (dawne królewszczyzny), miasta i miasteczka. Na czele cyrkułu stał starosta kierujący administracją, posiadający władzę policyjną i sądowniczą. Do niego należał także nadzór nad podatkami. Cyrkuł zatrudniał urzędowego lekarza, weterynarza i inżyniera. Urzędnikami zostali Austriacy, językiem urzędowym stał się niemiecki, chociaż pisma do urzędów można było składać także w języku łacińskim. Podobny zakres obowiązków należał do dyrektora dystryktu. Oprócz kierowania administracją sprawował on nadzór nad urzędnikami państwowymi zatrudnionymi w państwach prywatnych (mandatariusze - od spraw administracyjno-podatkowych i justycjariusze – od spraw policyjno-sądowych). Dla Galicji zachodniej siedzibą cyrkułu było Pilzno. Cyrkuł ten dzielił się na 10 dystryktów. Siedzibą jednego z nich był Łańcut, do którego należały tereny gminy Białobrzegi. W 1775 roku liczbę dystryktów zmniejszono. W cyrkule pilzneńskim pozostały tylko 3 dystrykty: w Tarnowie, Krośnie i Leżajsku. Prywatne państwa gminy Białobrzegi weszły w skład tego ostatniego. Przeprowadzona w 1782 r. przez cesarza Józefa II reforma zlikwidowała dystrykty. W ich miejsce wprowadzono podział na 18 cyrkułów podporządkowanych bezpośrednio lwowskiemu Gubernium. Białobrzegi znalazły się w cyrkule rzeszowskim. Posiadłości szlacheckie utrzymały status państw prywatnych o dużym stopniu samodzielności. Według Metryki Józefińskiej, spisu przeprowadzonego na polecenie cesarza Józefa II, w latach 1785-1788 Białobrzegi znajdowały się w granicach państwa trynieckigo należącego do Rzewuskich. Budy, Dębina i Wola Dalsza wchodziły w skład państwa łańcuckiego Lubomirskich a Korniaktów należał do państwa albigowskiego Kostków. W 1848 roku w Galicji przeprowadzono uwłaszczenie, w 1866 kraj uzyskał częściową autonomię. Oba te wydarzenia wpłynęły na zmianę podziału administracyjnego. Według ustawy gminnej z 12 sierpnia 1866 roku każda osada – wieś, miasteczko lub miasto – stawała się gminą – samodzielną jednostką samorządowo-administracyjną. Posiadłości należące do dworów spisano w tzw. tabuli krajowej i wydzielono z gmin w tzw. obszary dworskie. Każda gmina reprezentowana była przez dwa organy: Radę Gminną i Zwierzchność Gminną. Rada Gminna miała składać się z „członków wybranych i z członków bez wyboru do niej należących”. Tę ostatnią grupę stanowili najbogatsi gospodarze, opłacający szóstą część przypadających na wieś podatków. Rada była organem uchwalającym i nadzorującym. Władza wykonawcza należała do Zwierzchności Gminnej. Tworzył ją wójt i dwóch radnych zwanych asesorami lub przysiężnymi. Wybierała ich Rada ze swego grona.

Wójt reprezentował gminę na zewnątrz, realizował uchwały Rady, miał też prawo orzekania kar pieniężnych lub aresztu za wykroczenia pozostające w sądowniczych kompetencjach gminy. Dotyczyły one obyczajności publicznej, prawidłowości miar i wag oraz jakości towarów w handlu wiejskim, utrzymania porządku we wsi, nieostrożnego obchodzenia się z ogniem. Nałożona kara nie mogła przekraczać 30 koron lub 5 dni aresztu. Wpływy uzyskane z kar przeznaczano na fundusz ubogich gminy. Do kompetencji gmin należało: zarządzanie majątkiem gminnym, utrzymanie i konserwacja dróg, finansowanie szkół, zapewnienie ładu i porządku publicznego oraz współpraca z administracją w zakresie ściągania podatków, poboru rekruta. W imieniu władzy państwowej wójt miał także obowiązek ogłaszania we wsi ustaw i rozporządzeń urzędowych. W ramach reformy administracyjnej, w 1867 roku zlikwidowano cyrkuły, kraj podzielono na 74 powiaty. Z dotychczasowego cyrkułu rzeszowskiego wydzielono powiaty: rzeszowski, kolbuszowski, tarnobrzeski, niżański i łańcucki. Białobrzegi i okolica, aż do I wojny światowej, wchodziły w skład tego ostatniego. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku przeprowadzono reorganizację systemu gmin. Białobrzegi znalazły się w składzie gminy Kosina w powiecie łańcuckim, należącym do województwa lwowskiego. W latach II wojny światowej ziemia białobrzeska weszła w skład Generalnego Gubernatorstwa. W jego granicach, należała do powiatu jarosławskiego w okręgu krakowskim. Podział na gminy pozostał bez zmian. Po wojnie terytorium kraju podzielono na 17 województw, 330 powiatów a na szczeblu podstawowym na 704 miasta i 2993 gminy. Białobrzegi stały się częścią gminy Kosina w powiecie łańcuckim należącym do województwa rzeszowskiego. Pierwsza zmiana tego podziału nastąpiła w 1955 roku – w miejsce gmin utworzono 8790 gromad. Na obszarze białobrzeskim powstały gromady: w Budach Łańcuckich – obejmująca Budy i Korniaktów, w Białobrzegach – Białobrzegi, Dębinę i Wolę Dalszą. W 1973 roku zlikwidowano system gromad. W ich miejsce wprowadzono 2365 nowych gmin. Jedną z nich stały się wówczas Białobrzegi. Struktura powiatów pozostała bez zmian. Reforma administracyjna przeprowadzona w 1975 roku zlikwidowała powiaty a w miejsce istniejących województw utworzono 49 nowych. Białobrzegi zachowały status samodzielnej gminy, podlegającej bezpośrednio władzom województwa rzeszowskiego. Reforma z 1.01.1999 roku przywróciła trójstopniowy podział administracyjny. W jej wyniku gmina Białobrzegi stała się jedną z gmin powiatu łańcuckiego w województwie podkarpackim. Leży niemal w centrum województwa, w odległości ok. 30 km na wschód od jego stolicy, Rzeszowa. Od północy sąsiaduje z terenami gminy Żołynia, na północnym-wschodzie graniczy z gminą Grodzisko, na południowym-wschodzie z gminą Przeworsk. Na południu dochodzi do gminy i miasta Łańcut a od zachodu sąsiaduje z gminą Czarna.